1. تنفس دیافراگمی (تنفس شکمی)
تنفس دیافراگمی یکی از مهم‌ترین تکنیک‌ها در یوگا است که به تنفس عمیق و کامل کمک می‌کند. در این تکنیک، فرد باید شکم خود را به هنگام استنشاق پر از هوا کند و به هنگام بازدم شکم را به داخل ببرد. این نوع تنفس باعث افزایش ظرفیت ریه‌ها و بهبود تبادل گازی در ریه‌ها می‌شود. همچنین، تنفس دیافراگمی موجب کاهش استرس و اضطراب می‌شود زیرا سیستم عصبی را آرام می‌کند. در بسیاری از تمرینات یوگا، این نوع تنفس به‌طور ویژه توصیه می‌شود تا ذهن و بدن را به هم هماهنگ کند و احساس آرامش را به‌دنبال داشته باشد. علاوه بر این، تمرین این تکنیک می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم گوارش و هضم غذا کمک کند. یکی از مزایای مهم این نوع تنفس این است که می‌تواند فشار خون را تنظیم کرده و سلامت قلب را بهبود بخشد. یادگیری تنفس دیافراگمی به ویژه برای مبتدیان یوگا ضروری است.

2. تنفس کامل (تنفس یوگی)
تنفس کامل یا تنفس یوگی شامل ترکیبی از سه مرحله است: شکمی، قفسه سینه‌ای و کل بدن. در این نوع تنفس، ابتدا شکم به‌طور کامل پر از هوا می‌شود، سپس قفسه سینه گسترش می‌یابد و در نهایت، هوا تا بالای شش‌ها و زیر ترقوه‌ها می‌رود. بازدم نیز به‌طور کامل و از طریق همین مراحل صورت می‌گیرد. این نوع تنفس به‌طور ویژه در تمرینات مدیتیشن و آرامش مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا باعث افزایش ظرفیت ریه‌ها و تقویت تمرکز ذهن می‌شود. تنفس کامل نه‌تنها تأثیرات فیزیکی خوبی دارد، بلکه از نظر روحی نیز موجب ارتقاء سطح انرژی و آرامش می‌شود. این تکنیک به‌طور مؤثر می‌تواند به کاهش فشارهای روحی و جسمی کمک کند و سطح استرس را پایین بیاورد. تمرین تنفس کامل به تقویت تمرکز و هماهنگی ذهن و بدن کمک کرده و موجب بهبود کیفیت خواب می‌شود. این نوع تنفس همچنین به تقویت سیستم ایمنی بدن و تصفیه خون کمک می‌کند.

3. تنفس آگاهی (تنفس مراقبه‌ای)
تنفس آگاهی یا تنفس مراقبه‌ای یک تکنیک خاص است که در آن فرد باید تمرکز خود را بر روی جریان هوا و تغییرات آن در بدن بگذارد. در این تکنیک، فرد باید در هر نفس خود آگاه باشد که هوا از کجا وارد بدن می‌شود و چگونه از آن خارج می‌شود. این تمرین به افزایش آگاهی درونی و بهبود تمرکز کمک می‌کند. در بسیاری از جلسات یوگا، تمرین تنفس آگاهی به عنوان یک ابزار برای کاهش استرس و افزایش حضور ذهنی در لحظه به‌کار می‌رود. از طریق این تکنیک، فرد می‌تواند با تقویت قدرت توجه خود، به بهبود سلامت روان و احساس آرامش دست یابد. این نوع تنفس در تمرینات مدیتیشن نیز بسیار کاربرد دارد و در ارتقاء کیفیت زندگی روزمره مؤثر است. تنفس آگاهی به تسکین مشکلات خواب و کاهش اضطراب کمک می‌کند. این روش به‌ویژه در یوگاهای آرام و بازسازی کننده، مانند یوگای نیدرا، استفاده می‌شود.

4. تنفس سریع (کاپالاباتھی)
تنفس سریع یا کاپالاباتھی یک تکنیک تنفسی است که شامل سریع و مداوم دم و بازدم از طریق بینی می‌شود. این تکنیک با هدف پاکسازی بدن و ذهن از انرژی‌های منفی و سموم به‌کار می‌رود. در کاپالاباتھی، هر بازدم باید به‌طور سریع و محکم انجام شود و دم‌ها به‌طور طبیعی و آرام صورت گیرد. این نوع تنفس به تقویت سیستم تنفسی، بهبود گردش خون و افزایش سطح انرژی در بدن کمک می‌کند. همچنین، تنفس سریع می‌تواند به تسکین استرس و اضطراب کمک کرده و موجب بهبود عملکرد ذهنی شود. این تکنیک می‌تواند به کاهش دردهای جسمی و اضطراب‌های ذهنی کمک کند و موجب افزایش تمرکز و شادابی شود. تنفس سریع در بسیاری از تمرینات یوگا و مدیتیشن برای ارتقاء سطح انرژی و پاکسازی استفاده می‌شود. این تکنیک همچنین در تقویت متابولیسم بدن و افزایش سوخت و ساز موثر است.

5. تنفس با کنترل پرانا (آنالوم وِلوم)
تنفس آنالوم وِلوم یا تنفس با کنترل پرانا یکی از روش‌های قدیمی و مؤثر یوگا است که به کمک آن می‌توان انرژی حیاتی (پرانا) را در بدن کنترل کرد. این تکنیک به‌طور خاص در حالت نشسته و با بستن یک طرف بینی و باز کردن طرف دیگر انجام می‌شود. این تنفس به‌طور معمول با الگوی خاصی از دم و بازدم همراه است که می‌تواند موجب آرامش و هماهنگی در بدن و ذهن شود. این روش به‌ویژه برای کاهش استرس، بهبود تمرکز و تقویت سیستم ایمنی مفید است. استفاده از این تکنیک باعث تقویت انرژی در بدن شده و احساس انرژی و نشاط را افزایش می‌دهد. همچنین، تنفس با کنترل پرانا می‌تواند به بهبود مشکلات تنفسی و مشکلات خواب کمک کند. در طول زمان، این روش می‌تواند تأثیرات مثبت زیادی بر سلامت جسمی و روانی فرد داشته باشد و موجب کاهش خستگی و افزایش تمرکز گردد. تنفس آنالوم وِلوم یکی از ابزارهای مهم برای افزایش تعادل و هماهنگی در یوگا است.